رشد : انسان در طول زندگی خود مراحل مختلفی را از جنین تا پیری می گذراند بر خلاف گیاهان که در تمامی عمر خود رشد می کنند، فقط در محدوده زمانی خاص این توانایی را دارد.رشد به معنی افزایش تعداد سلول ها یا افزایش غیرقابل برگشت ابعاد آن هاست. آهنگ رشد انسان درابتدای دوران جنین بسیار سریع است ولی بتدریج کاهش می یابد. این کاهش در سال های نوزادی و کودکی ادامه می یابد ولی در دوران بلوغ مجدداً شدت می گیرد و سپس در جوانی پایان می پذیرد. البته تکثیر برخی سول ها به منظور ترمیم و جایگزینی سلول های از دست رفته ، همواره ادامه خواهد داشت.

بلوغ :

بلوغ یک واژه عمومی است که در موارد مختلفی کاربرد دارد اما به عنوان رویداد مهمی که در مراحل رشد انسان پیش می آید. به صورت های مختلفی تعبیر شده است. معمولاً مجموعه ی تغییرات بدنی و روانی که بین دوران های کودکی ونوجوانی پیش می آید و گاه تا دوران جوانی ادامه می یابد، بلوغ نامیده می شود. دوران نوجوانی حدفاصل کودکی و جوانی است و دوره ی انتقال به بزرگسالی محسوب می شود . در این دوره به دلیل رخ دادن بلوغ، تغییر و تحولات سریعی در شما پدید می آید. رشد در دوران نوجوانی ،‌با رشد سریع جسمی که در دخترها زودتر از پسر ها اتفاق می افتد. آغاز می شود و تا زمانی که جهات دیگر رشد تکمیل شود، ادامه می یابد. در حقیقت نوجوانی دورانی است که زندگی آینده ی شما مشکل جدیدتری می گیرد و پی ریزی می شود. بنابراین هر قدر دانش و آگاهی شما درباره بلوغ و نوجوانی بیشتر باشد. نگرانیها و مشکلات کمتری در این دوره خواهید داشت.

تغییرات جنسی :

در دوران بلوغ بدلیل ترشح هورمون های جنسی صفات ثانویه جنسی بوجود می آید که باعث تفاوت دو جنس محسوب می شوند.

هورمون های جنسی از غده های جنسی شامل بیضه در پسرها و تخمدان در دخترها ترشح می شود. هورمونهای جنسی مسؤول بروز علایم اصلی بلوغ جنسی یعنی ایجاد صفات ثانویه جنسی و نیز تولید گامت های نر وماده اند.
هورمون بیضه ها تستوسترون نام دارد که باعث افزایش رشد ماهیچه ها و استخوان ها می گردد. به همین دلیل بلوغ جنسی همراه با افزایش قد و وزن و قدرت عمومی بدن صورت می گیرد. بم شدن صدا، رویش موی بدن صورت از جمله صفات ثانویه جنسی در پسرها است. تخمدان ها دو نوع هورمون استروژن و پروژسترون تولید می کنند. این هورمون ها باعث افزایش رشد استخوان لگن، رشد سینه ها و رویش موی بدن می شوند که از جمله صفات ثانویه جنسی در دخترها هستند.

تغییرات عاطفی :

در دوران بلوغ، انسان از لحاظ روانی نیز دارای نیازهای ویژه ای است که باید آن را برطرف کنید تا بتوانید از ایمنی خاطر برخوردار شدید. از جمله :
الف – نیاز به قابل ارزش بودن
ب – نیاز به تصمیم گیری
در حال حاضر بر خلاف دوران کودکی خودتان باید دوباره ی بسیاری از کارها تصمیم گیری کنید و به اصطلاح مستقل باشید اما در مواردی می بینید که خانواده چنین اجازه ای را به شما نمی دهد.
در تصمیم گیری مهم تر از هر چیز شناخت دقیق قابلیت ها و توانایی های خود است اما اعتماد به نفس داشتن شما را در این زمینه کمک می کند. فراموش نکنید خانواده بهتر از دیگران می تواند در تصمیم گیری و ارزشیابی تصمیمتان به شما کمک کند.

عواطف و رفتارها :

در سنین بلوغ ،‌دچار شدن به احساسات شدید،‌امری طبیعی است. گاهی به شدت خوش گاه به شدت افسرده، ‌قسمتی از این تغییرات محصول ترشحات نامتوازن هورمون هاست که بعد از مدتی،‌خود به خود تنظیم خواهند شد، اما گاهی همه افکار ناراحت کننده ای به سراغ شما می آیند که نمی توانید یا نمی خواهید درباره ی آن ها با دیگران صحبت کنید. بعضی از افراد، با استفاده از روش هایی به نام واکنش های دفاعی با چنان افکاری مقابله کنند. برخی از این واکنشها مفید و بعضی ….اما به یاد داشته باشید که واکنش دفاعی به منزله زرهی است که تشخیص فاقد ایمنی خاطر، برای پوشاندن ضعف خود در برابر شرایط محیطی،‌یا برای جبران محرومیت ها، آن را به کار می برد. افراد قوی و دارای اعتماد به نفس کمتر به این واکنش ها نیاز دارند.

برخی از واکنش های دفاعی عبارتند از :

جایگزینی : جانشین سازی یک هدف با احتمال موفقیت زیاد به جای هدف غیرقابل دسترس
خیالبافی : فرورفتن در عالم رؤیا و فکر کردن درباره وقایعی که مایل بودم اتفاق بیفتد.
دلیل تراشی : ارائه دلیل به ظاهر قانع کننده برای عمل بدی که انجام داده ایم.
جبران نقص :‌نسبت دادن صفاتی به خود که در واقع فاقد آنها هستیم
انکار : پوشاندن مسئله یا واقعیت ناخوشایندی که می خواهیم برای دیگران آشکار شود.

فکر کنید
۱ – اصطلاح رشد را تعریف کنید؟

رشد به معنای افزایش تعداد سلول ها با افزایش غیرقابل برگشت ابعاد آنهاست.

۲ – اصطلاح بلوغ را تعریف کنید؟

مجموعه تغییرات بدنی و روحی که بین دورانهای کودکی و نوجوانی پیش می آید و گاه تا دوران جوانی ادامه می یابد ، بلوغ نامیده می شود.

۳ – کدام غدد مسؤول ترشح هورمونهای جنسی هستند؟

هورمون های جنسی از غده های جنسی شامل بیضه در پسرها و تخمدان در دخترها ترشح می شود.

۴ – تأثیر هورمون تستوسترون در جنس چیست؟

این هورمون باعث افزایش رشد ماهیچه ها و استخوان ها می گردد که افزایش قد، وزن و قدرت عمومی بدن را بدنبال دارد.

۵ – دو مورد از تغییرات عاطفی دوران بلوغ را نام ببرید؟

نیاز به قابل ارزش بودن – نیاز به تصمیم گیری

۶ – واکنش دفاعی جایگزینی را شرح دهید:

جانشین سازی یک هدف با احتمال موفقیت زیاد به جای هدف غیرقابل دسترس

۷ – چگونه ممکن است برخی از واکنش های دفاعی مفید باشند؟

واکنشهای دفاعی وسیله ای است برای برآوردن غیرمستقیم نیازها، کاستن از اضطراب و فشار را به دست آوردن حس اعتماد به نفس و امنیت روانی، واکنش های دفاعی شیوه هایی برای دفاعی شیوه هایی برای دفاع از خویشتن در مقابل اضطراب های دردناک به حساب می کنید